Y Casglwyr Cocos
Wedi darllen y bore am ddirgelwch y cocos marw yng Nghilfach Tywyn, ar y ffin rhwng Abertawe a Chaerfyrddin, ac adroddiad a gyhoeddwyd am hynny mi ailafaelais mewn lyfr difyr iawn sy鈥檔 rhoi tipyn o le i hanes hel cocos yng Nghymru.
听
Cyhoeddwyd Pysgotwyr Cymru a鈥檙 惭么谤 gan 听ychydig cyn y Nadolig, wedi ei olygu gan Robin Evans.
听
Mae听 Mr Evans yn taflu ei rwyd yn eang dros ddiwydiant ag iddo hanes cyfoethog听 a dylanwadol i鈥檞 ryfeddu yng Nghymru.听 Diwydiant sy鈥檔 mynd 芒 ni o welyau cocos y de orllewin听 i fynyddoedd i芒 y pysgotwyr morfilod.
听
Ond heddiw, y casglwyr cocos oedd yn mynd 芒 fy sylw a hanes听 鈥渕erched cocos G诺yr鈥听 yn y llyfr.
听
Wedi鈥檙 hel 鈥測m Mhen-clawdd cai鈥檙 cocos eu coginio a鈥檜 plisgo mewn 鈥榝fatr茂oedd berwi鈥 awyr agored cymunedol鈥.
听
Yn , Llansaint, wedyn, berwid hwy mewn padell fetel ar d芒n glo ar dir agored neu yng ngwaelod gardd, ond ni fyddai鈥檙 t芒n yn cyffwrdd gwaelod y badell.
听
鈥淵chydig iawn o dd诺r a ychwanegwyd at y cocos oherwydd eu bod yn cynnwys digon o dd诺r yn barod,鈥 meddir.
听
鈥淵na, roedd y cocos yn cael eu hidlo tra鈥檔 boeth fel bod y gragen a鈥檙 cig yn gwahanu cyn eu sgaldio a鈥檜 golchi mewn ddwr g;芒n. Hidlwyd hwy wedyn, eu golchi a鈥檜 berwi am ychydig mewn dwr ychydig yn hallt ac yna eu lledaenu ar blanc o goed i oeri,鈥 meddir.
听
鈥淲edi paratoi鈥檙 cocos ar gyfer y farchnad byddai鈥檙 merched yn cerdded y naw milltir o Ben-clawdd i farchnad Abertawe yn droednoeth gan gludo twb o gocos ar eu pennau. Roedd nant ar gyrion y dref a adwaenid fel Yr Olchfa gan mai yma byddai鈥檙 merched yn golchi eu traed cyn gwisgo eu hesgidiau ar gyfer y farchnad. Dyma鈥檙 drefn tan i鈥檙 rheilffordd gyrraedd Pen-clawdd yn 1863 鈥 adwaenif y tr锚n a adawai Pen-clawdd am Abertawe am saith y bore fel 鈥榶 tr锚n cocos鈥.鈥
听
Yr enw ar y tr锚n a ddychwelai, o Abertawe, yn y pnawn, ar y llaw arall, oedd The Relish 鈥渙herwydd byddai鈥檙 merched yn dychwelyd efo danteithion o鈥檙 farchnad鈥!
听
听
-
Pris Pysgotwyr Cymru a'r 惭么谤 ydi 拢12 ac mae'n werth cael gafael arno.
