Clecs Cyllidebol
Fe fydd y llywodraeth glymblaid yn wynebu ei phrawf mawr cyntaf Ddydd Llun wrth iddi gyhoeddi ei chyllideb gyntaf ac yn ôl y son mae'r broses o'i llunio wedi bod yn gymharol ddidrafferth. Mewn sawl ystyr mae'r enw cyllideb braidd yn gamarweiniol am y ddogfen fydd yn cael ei chyhoeddi. Gan nad oes pwerau i godi arian gan y cynulliad mae'r hyn a geir yw cynllun gwariant dogfen sy'n cyfateb a'r "Autumn Statement" yn San Steffan.
Mae cynnwys y gyllideb yn gwbwl ddirgel wrth reswm ond mae'n hysbys yn barod bod y setliad eleni yn un galed ac y bydd unrhyw gynnydd sylweddol mewn un maes yn golygu toriadau mewn meysydd eraill.
Beth sy'n debyg o ddigwydd felly? Wel does gen i ddim gwybodaeth fewnol ond mae'n bosib gwneud ambell i broffwydoliaeth.
Yn gyntaf gellir datgan yn bendant na fydd yr arian a roddir i'r awdurdodau lleol yn ddigon i sicrhâi na fydd 'na gynnydd uwch na chwyddiant yn y trethi lleol unwaith yn rhagor flwyddyn nesaf. Gydag etholiadau Cyngor Fis Mai nesaf fe fydd yr awdurdodau yn ceisio'u gorau i gynyddu’r trethi lleol cyn lleied ac sy'n bosib ond yr awgrym yw y bydd 'na gynnydd o ryw bump y cant ar gyfartaledd gyda rhai cynghorau sydd wedi benthyca'n helaeth (Abertawe, er enghraifft) yn wynebu blwyddyn anodd.
Dw i hefyd yn disgwyl y bydd yr adran ddiwylliant yn cael ei diogelu rhag gofynion Canolfan y Mileniwm naill ai trwy roi cymorth i'r ganolfan o'r arian wrthgefn neu drwy gynyddu 'r gyllideb ddiwylliannol.
Dyw'r gwariant ar iechyd ddim wedi cynyddu cymaint yng Nghymru ac yn Lloegr. Ar yr olwg gyntaf felly gellid cael cynnydd yn y maes hwn. Ar y llaw arall mae 'na dystiolaeth gynyddol bod y llywodraeth yn credu bod hi'n bosib gwneud arbedion sylweddol ym myd Iechyd trwy "gau'r ffin" a Lloegr a gwario'r "bunt Gymreig" yng Nghymru. Mae gwneud hynny'n fater hynod sensitif wrth gwrs yn enwedig yn y Gogledd a'r Canolbarth ond mae'n debyg mai'r bwriad yw cymryd meddygon ac arbenigwyr y De at gleifion y Gogledd yn hytrach na'u gorfodi i deithio i'r de am driniaeth.
Mae'n bosib bod arbedion hefyd yn bosib yn y gyllideb ddatblygu economaidd. Fe ddylai arian a arbedwyd trwy ddiddymu'r cwangos (os oedd 'na arbedion go iawn) fod yn amlwg yn y cyfrifon yn y flwyddyn ariannol nesa. Mae 'na hefyd awgrymiadau y gallai'r Undeb Ewropeaidd bod yn fwy hyblyg wrth ganiatáu defnyddio arian Ewropeaidd ar gynlluniau i wella'r rhwydwaith drafnidiaeth.
Cawn wybod y cyfan Ddydd Llun.
Golygydd Materion Cymreig y ³ÉÈËÂÛ̳ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
