Cwffio am y Goron
Ddydd Sadwrn fe fydd Rhodri Morgan yn dathlu wythfed pen-blwydd ei ddyrchafiad i fod yn Brif Weinidog Cymru. Fe fydd na ddathliad arall flwyddyn nesaf mwy na thebyg ond hwnnw fydd yr olaf. Yn wahanol i Tony Blair dyw Rhodri ddim yn bwriadu hongian o gwmpas i ddathlu’r deg. Rhywbryd flwyddyn nesaf fe fydd yn rhoi'r twls ar y bar am y tro olaf ac yn camu yn ôl o reng flaen gwleidyddiaeth.
Y cwetsiwn mawr yw pwy fydd yn ei olynu ac mae'n debyg y bydd hynny'n destun sawl sgwrs yng ngwestai a thai bwyta Llandudno yn ystod y gynhadledd Lafur wythnos nesaf. Mae'n gynnar i ddechrau darogan beth allai ddigwydd ond waeth i ni wneud!
Y dauphin, wrth reswm, yw Carwyn Jones, un o gyfathrebwyr gorau'r blaid a phâr saff o ddwylo yn y cabinet. Os ydy'r blaid o ddifri mai ei phrif amcan yw adennill tir i'r Gorllewin o afonydd Clwyd a Llwchwr, Carwyn, mae'n debyg, fyddai'r dyn i wneud hynny. Mae sawl un o'i gyd weinidogion eisoes wedi arwyddo, naill ai'n gyhoeddus neu yn breifat nad ydynt yn bwriadu sefyll yn ei erbyn. Yn eu plith mae dwy a allai fod yn ymgeiswyr cryf sef Edwina Hart a Jane Davidson.
Mae Andrew Davies yn cadw ei bowdwr yn sych ar hyn o bryd ond mae'n sicr ei fod o leiaf yn ystyried sefyll. Er nad yw e'n ddyn carismataidd does neb yn deall yn well sut mae'r peiriant Llafur yn gweithio a gallai ei apêl fel tecnocrat fyddai'n canolbwyntio ar wella'r gwasanaethu cyhoeddus fod yn effeithiol yn enwedig ymhlith aelodau Llafur sy'n llugoer ynglŷn â datganoli.
Yr hyn a allai gyfri yn erbyn Andrew yw newid yn y rheolau Llafur sy'n golygu na fydd gan farwniaid yr undebau'r hawl i fwrw pleidlais bloc heb gynnal pleidlais ymhlith a'u haelodau. Dyw "ficsio" etholiad Llafur ddim mor hawdd ac oedd hi yn nyddiau Alun Michael. Os nad ydy Andrew'n sefyll gallai Leighton Andrews gamu i'w adwy fel yr wrth-Garwyn o'r meinciau blaen.
Ar y meinciau cefn does dim amheuaeth y byddai Huw Lewis yn ystyried sefyll gan ddefnyddio'r aelodau hynny oedd yn wrthwynebus i'r glymblaid â Phalid Cymru fel milwyr troed ei ymgyrch. Ond mae gan Huw un broblem bosib. Er mwyn cael ei enwebu mae'n rhaid i ymgeisydd sicrhâi cefnogaeth chwe aelod cynulliad a dw i ddim yn sicr y byddai Huw yn gallu cyrraedd y trothwy.
Hyd yn hyn mae'r enwau dw i wedi crybwyll i gyd ymhlith yr "usual suspects" ond mae 'na un enw arall, enw newydd sydd yn dechrau cael ei grybwyll yng nghoridorau TÅ· Crughywel. Meddyliwch am y senario yma. Beth os oedd Rhodri yn ymddeol nid yn unig o'r llywodraeth ond o'r cynulliad gan achosi is-etholiad yng Ngorllewin Caerdydd, o bosib ar yr un diwrnod ac etholiad cyffredinol?
Pwy fyddai'n sefyll yn yr is-etholiad hwnnw? Wel beth am rywun sy'n byw yn yr etholaeth ac yn weithgar yno? -rhywun sy'n gystal cyfathrebwr a Carwyn, sydd â blynyddoedd o brofiad seneddol ac sy'n adnabyddus ar hyd a lled Cymru. Rhywun fel Eluned Morgan.
A beth os oedd Llafur yn oedi ychydig cyn dewis olynydd parhaol i Rhodri? Mae pethau rhyfedd yn gallu digwydd weithiau.
Golygydd Materion Cymreig y ³ÉÈËÂÛ̳ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
SylwadauAnfon sylw
Read a translation over at Ordovicius - very handy! Am a bit bemused that you think Leightion Andrews stands a snowball's chance in hell of getting the nominations needed to stand. The Coalitionistas donl;t trust him, while his old 'friends' still feel deeply betrayed by his taking Rhodri's silver for a vote.
Beth yw'r gair Cymraeg am "Scots"? Beth yw'r gair Cymraeg am unrhyw beth? Nid bob tro efallai, ond 99% o'r troeon, mae'r ateb yng Ngeiriadur yr Academi -- gwerth ei gael a dal yn fargen! Sgoteg (gyda'r meddaliad /g/ fel yn Sgotland, Sgotyn, Sgotes, Sgotaidd &c). Cymharer S/b/aen, S/b/aeneg, s/b/wng, s/b/ring &c. DGJ.