Dilyn ei drwyn
Yr economegydd Adam Smith, tad Ceidwadaeth fodern, wnaeth lunio'r "law of unintended consequences". Mae'n fwy o ddadl nac o reol mewn gwirionedd. Mae'n honni bod unrhyw weithred neu fesur yn esgor ar ganlyniadau nad oedd yn rhan o'r bwriad. Gwneud dim yw'r peth call yn amlach na pheidio yn ôl Smith. Dyna i chi esboniad o "Laissez-faire" mewn brawddeg!
Fe gefais fy atgoffa o gyfraith Adam Smith wrth ddarllen am y cynlluniau i sefydlu i rhwng Abertawe a Gogledd Dyfnaint. Roedd gwasanaethau o'r fath yn gyffredin tan y chwedegau gyrfa llongau ysblennydd P&A Campbell yn cysylltu porthladdoedd Mor Hafren a'i gilydd. Nid Pont Hafren wnaeth ladd y gwasanaethau ond rhywbeth nad oedd unrhyw un wedi ei ragweld sef agor y tafarnau ar y Sul. Heb y tripiau lysh i Gymry sychedig doedd y gwasanaethau ddim yn talu.
Rwy'n amau bod y Peter Hain yn teimlo ei fod e'n dioddef ychydig oherwydd cyfraith Adam Smith. Pan lywiodd ail Fesur Llywodraeth Cymru trwy'r senedd doedd hi erioed yn fwriad i refferendwm gael ei chynnal i mewn byr o dro. Pan gytunodd Lafur i sefydlu Confensiwn Syr Emyr, doedd neb yn disgwyl y byddai'r diplomydd gofalus yn mynd yn gwbwl "gung-ho" ynghylch cynnal pleidlais gynnar.
Yr hyn sy'n ddiddorol am yw'r amseriad nid y cynnwys. Mae Peter Hain wedi dweud pethau digon tebyg o'r blaen ond mae'r ffaith ei bod wedi dewis siarad mas yn y ffordd fwyaf cyhoeddus posib ar drothwy cyhoeddi adroddiad y Confensiwn yn ddadlennol.
Craidd dadl Peter yw bod y system bresennol yn gweithio'n effeithiol ac y byddai refferendwm yn cael ei cholli. Mae 'na ddigon o bobol fyddai'n anghytuno a 'r gosodiad cyntaf ond, i fi, yr ail un sy'n ddiddorol.
Mae'n ymddangos i mi bod yr ysgrifennydd gwladol yn seilio'i farn am ganlyniad y refferendwm ar ei grebwyll gwleidyddol eu hun. Pa mor bynnag dda yw'r crebwyll hwnnw mae'n rhaid gofyn y cwestiwn yma. P'un sydd orau- gwneud penderfyniad ar sail y dystiolaeth sydd wedi ei chasglu gan y Confensiwn yn ystod y ddwy flynedd diwethaf neu ei wneud ar sail "trwyn" un gwleidydd?
Golygydd Materion Cymreig y ³ÉÈËÂÛ̳ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
