Y Gadair Wag
Dydw i ddim yn un o'r rheiny sy'n credu bod gan newyddiadurwyr unrhyw statws neu hawliau arbennig. Mae'r rôl yn un bwysig ond mater i'r gwleidyddion yw sut maen nhw'n dewis delio neu beidio delio gyda ni. Os ydy gwleidydd yn dewis cadw newyddiadurwyr ar hyd braich mater iddo fe neu hi yw hynny. Yr unig hawl sydd gen i yw'r hawl i dynnu sylw at y ffaith.
O 1999 tan etholiad 2011 roedd Llywodraeth Cymru yn cynnal cynhadledd newyddion wythnosol gydag aelodau'r cabinet, neu'r rhan fwyaf ohonyn nhw, yn cymryd eu tro i wynebu'r wasg. Roedd hynny'n digwydd ar ddydd Mawrth pan oedd y Cynulliad yn cwrdd. Roedd y gwrthbleidiau'n dilyn yr un patrwm.
Ar ôl etholiad y llynedd penderfynnodd y Llwywodraeth newid y drefn honno. Roedd y rhesymau'n ddealladwy ac fe gyflwynwyd y newidiadau ar ôl trafod a'r newyddiadurwyr sy'n gweithio yn Nhŷ Hywel.
Y drefn newydd yw bod y Prif Weinidog yn cymryd cynhadledd newyddion misol a hynny ar gamera ac mae 'na gyfloedd hefyd i gael gwybodaeth gan y Gweinidog Busnes, gweision sifil ac ymgynghorwyr arbennig.
Addawyd hefyd y byddai gweinidogion yn cynnal cynadleddau newyddion i drafod eu cyfrifoldebau penodol o bryd i gilydd. Y cyfan ddywedaf i yw bod 'na goblyn o fwlch rhwng y pryd a'r gilydd - ond, fel dywedais i, os ydy ambell i weinidog yn rhy nerfus neu'n rhy brysur i wynebu'r wasg nid mater i fi yw hynny. Rhyngddyn nhw a'u portffolios!
Mae'r un peth yn wir am arweinydd newydd Plaid Cymru. Anaml iawn y mae Andrew RT Davies neu Kirsty Williams yn colli cynhadledd newyddion wythnosol eu pleidiau. Ers ei hethol dyw Leanne Wood ddim wedi dewis ymddangos unwaith mewn cynhadledd newyddion. Mae perffaith hawl ganddi i beidio - ond mae gen i'r hawl ofyn pam - felly fe wnes i y bore 'ma.
"Pryd fydd Arweinydd Plaid Cymru yn barod i wynebu'r wasg?" oedd y cwestiwn.
"Dydw i ddim yn gwybod." oedd ateb Simon Thomas.
Golygydd Materion Cymreig y ³ÉÈËÂÛ̳ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
