Y Mab Afradlon
Un o'r newidiadau sydd ar ei ffordd yn sgil helynt dreuliau TÅ·'r Cyffredin yw gwaharddiad ar yr hyn sy'n cael ei alw'n fandad deuol. Hynny yw, fe fydd unigolion yn cael eu gwahardd rhag bod yn aelodau o'r TÅ· ac o ddeddfwrfa ddatganoledig ar yr un pryd.
Deillio o argymhellion adroddiad Kelly mae'r newid ac mae wedi anelu yn bennaf at y naw aelod o'r DUP a'r pum aelod Sinn Fein sydd â mandad deuol ar hyn o bryd.
Mae Torïaid San Steffan yn frwd o blaid newid y drefn. Cymaint felly nes i'r blaid gyflwyno gwelliannau i Fesur Aelodau Cynulliad Gogledd Iwerddon yn gwahardd Aelodau Seneddol rhag derbyn cyflog, lwfansau neu gyfraniadau pensiwn gan Gynulliad y dalaith.
O gofio hynny fe fyddai rhywun yn cymryd yn ganiataol y byddai Alun Cairns yn ymddeol yn syth pe bai'n cael ei ethol yn Aelod Seneddol ym Mro Morgannwg yn yr Etholiad Cyffredinol. Wedi'r cyfan yn wahanol i David Davies mae Alun yn aelod rhanbarth. Ni fyddai ei ymddiswyddiad felly yn achosi isetholiad.
Yn ychwanegol at hynny dyw Bro Morgannwg ddim yn rhan o ranbarth Gorllewin De Cymru. Go brin y byddai Alun yn ceisio bod yn unig gynrychiolydd Ceidwadol ei ranbarth yn y Cynulliad a chynrychioli ardal wahanol yn y Senedd ar yr un pryd.
Efallai eich bod yn cofio bod 'na faen tramgwydd mawr i ymddiswyddiad Alun. Amharodrwydd arweinwyr y Ceidwadwyr i weld yr ail ymgeisydd ar restr ranbarthol 2007 yn cymryd ei le yn y cynulliad yw'r rhwystr hwnnw. Chris Smart, cymeriad hynod o ddadleuol ac asgell dde yw'r dyn dan sylw. Rwy'n deall nad yw Chris bellach ar restr y blaid ganolog o ymgeiswyr derbyniol ond dyw hynny ddim yn newid y ffaith mai ef fyddai etifedd Alun pe bai hwnnw'n gadael y Bae. Dyw Chris ddim y math o foi i wrthod yr etifeddiaeth chwaith!
Beth mae'r Ceidwadwyr yn debyg o wneud felly? Fe ofynnwyd y cwestiwn i Nick Bourne hanner dwsin o weithiau yn ei gynhadledd newyddion heddiw ac mae'n rhaid dweud bod e'n haws cael caws o fol y ci nac oedd e i gael ateb eglur gan yr arweinydd Ceidwadol!
Mae'n amlwg bod y blaid wedi bwriadu gadael y broblem tan ar ôl yr etholiad ond gyda'r arolygon yn awgrymu bod pethau closio ydy Alun yn gallu fforddio gadael arf wleidyddol yn nwylo ei wrthwynebwyr?
Ar y llaw arall fe dderbyniodd Ceidwadwyr y fro hwb ychydig yn annisgwyl dros y penwythnos. Roedd Alun yn bresennol yn nadorchuddiad cerflun o Gwynfor Evans yn Llyfrgell y Barri a deallaf ei fod wrth ei fodd a geiriau gwresog Dafydd Elis Thomas y ei gylch. Mae'n debyg bod pobol Plaid Cymru yn y gynulleidfa yn llai hapus ynghylch sylwadau'r Llywydd!
Golygydd Materion Cymreig y ³ÉÈËÂÛ̳ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
