Afu a Winwns
Beth ddylwn ni alw'r refferendwm yma ynghylch y bleidlais amgen dywedwch? Y refferendwm PA? Y refferendwm BA? Y refferendwm Afu? Af i am Afu, dwi'n meddwl!
Mae'n debyg eich bod chi'n weddol gyfarwydd â'r dadleuon o blaid ac yn erbyn y newid erbyn hyn ond mae 'na un ffactor benodol Gymreig sydd heb gael rhyw lawer o sylw. Effaith y newid ar y Ceidwadwyr Cymreig yw hynny.
Yn ôl ymchwil gan y Gymdeithas Newid Etholiadol pe bai etholiad 2010 wedi defnyddio'r bleidlais amgen fe fyddai'r canlyniad yn ddigon tebyg i'r un a gafwyd o safbwynt Llafur a Phlaid Cymru. Fe fyddai Llafur wedi ennill 25 sedd - un yn llai na o dan y drefn bresennol a Phlaid Cymru wedi ennill yr un tair sedd. Fe fyddai'r Democratiaid Rhyddfrydol ar y llaw arall wedi dyblu eu cynrychiolaeth i chwech. Chwe sedd hefyd fyddai gan y Ceidwadwyr - dwy yn llai nac enillwyd yn yr etholiad go iawn.
Dyw hynny ddim yn newid chwyldroadol ond arhoswch eiliad. Nid deugain sedd fydd gan Gymru yn yr etholiad nesaf ond deg ar hugain. Fe fydd llawer yn dibynnu ar yr union ffiniau wrth reswm ond mae'r newid bron yn sicr o leihau nifer y seddi Ceidwadol ymhellach. Mae'n anodd iawn dychmygu unrhyw ffiniau fyddai'n galluogi i'r Ceidwadwyr ennill dwy sedd yng Ngorllewin Cymru, er enghraifft.
Nawr efallai eich bod chi'n un o'r rheiny sy'n awchu am fap o Gymru heb y mymryn lleiaf o las arni. Efallai eich bod chi, ar y llaw arall, yn credu nad yw sefyllfa lle nad oes gan dalp o etholwyr asgell dde yng Nghymru gynrychiolaeth seneddol yn beth iach. Dyna oedd y sefyllfa rhwng 1997 a 2005 wrth gwrs.
Beth bynnag yw'ch barn fe fyddai'r sefyllfa honno yn fwy tebygol pe bai 'na gyfuniad o'r bleidlais amgen a lleihad yn nifer y seddi. Oes rhywun yn gwybod y cyfieithiad cywir o "law of unintended consequences"?
Ta beth mae'n esbonio pam y mae Ceidwadwyr Cymru mor ffyrnig yn erbyn y newid.
Golygydd Materion Cymreig y ³ÉÈËÂÛ̳ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
