³ÉÈËÂÛ̳

Dydw i ddim yn gwybod os oedd Crwys yn cyfeirio at unrhyw wleidydd penodol yn ei gerdd "Dafydd Shôn". Aneurin Bevan oedd Aelod Seneddol y bardd - cewch chi farnu ai'r cawr Llafur oedd dan sylw!

"Mae Dafydd Shôn fel hyn a'r fel,
Mae Dafydd Shôn yn glamp o ddyn,
A dweud y gwir mae Dafydd Shôn
Yn llawer gwell nag ef ei hun."

Efallai mai Bevan oedd dan sylw ond mae'n debyg mai dewis enw cyffredin wnaeth Crwys wrth gyfansoddi "Dafydd Shôn". Wedi'r cyfan mae 'na hen ddigon o David Jonesis yng Nghymru. Chi'n gweld lle rwy'n mynd da hwn nawr!

Mae'n ffaith ryfedd na chafodd yr un Aelod Seneddol Ceidwadol o Gymru ei benodi'n Ysgrifennydd Cymru neu'n brif lefarydd yr wrthblaid ar Gymru ers i Mrs Thatcher benodi Nicholas Edwards yn 1975.

Dydw i ddim yn deall hyd heddiw pam na chafodd Wyn Roberts y cyfle. Mae llawer mwy yn ei ben nac oedd yn un ambell i hurtyn penglogaidd wnaeth gael ei ddyrchafu ac fe fyddai Wyn wedi cychwyn ar y broses o gymreigio delwedd y blaid flynyddoedd cyn i Nick Bourne orfod wenud hynny.

Ta beth, "digon yw digon". Dyna'r neges syml gan Geidwadwyr Cymru i David Cameron - os am newid deiliad TÅ· Gwydr yna rhaid cael Cymro y tro hwn.

Rwyf wedi ysgrifennu o'r blaen am hyn a chwi gofiwch broblem y Prif Weinidog. Yng ngeiriau Crwys "Dafydd Shôn yw Dafydd Shôn"! Anodd fyddai penodi rhyw un dros ben David Jones ond ni fyddai David ei hun yn ddewis poblogaidd yn San Steffan na'r Bae.

Beth wnaiff y Prif Weinidog felly? Gadael pethau fel maen nhw am y tro yw'r ateb mwyaf tebygol, dybiwn i, ond peidied neb a meddwl nad yw Cymru a chyflwr Ceidwadwyr Cymru yn peri pryder cynyddol i bobol fawr y blaid yn Llundain.

Roeddwn i'n pendroni ar y blog yr wythnos ddiwethaf ynghylch faint o aelodau sydd gan y blaid yng Nghyrmu erbyn hyn. Ers hynny mae deryn back wedi sibrwd y ffigwr yn fy nghlust. Fedrai ddim rannu'r union nifer da chi - ond gallaf ddweud fod y blaid wedi colli dwy ran o dair o'i haelodau ers 1999 a bod bron y cyfan o'i hincwm bellach yn dod o goffrau'r blaid yn Llundain.

Nawr dyw llond dwrn o Aelodau Seneddol o Gymru ddim yn mynd gwenud rhyw lawer i adeiladu mwyafrif i David Cameron yn yr etholiad nesaf ond dyw hynny ddim yn golygu bod Cymru'n ddibwys iddo.

Yn sgil methiant cymharol y blaid i ymsefydlu ei hun yng Ngogledd Iwerddon a'i chyflwr trychinebus yn yr Alban bodolaeth plaid gymharol lwyddianus yng Nghymru sy'n caniatau i'r Ceidwadwyr bortreadu ei hun fel plaid i Brydain gyfan.

Sut mae sicrhau llewyrch y blaid Gymreig yn y dyfodol yw'r cwestiwn. Go brin bod Dafydd Shôn yn rhan o'r ateb. Dyna o leiaf yw barn rhai o fewn ei blaid.

• Llyfrnodi gyda
• |
• |
• |
• |
• - Beth yw hwn?

Efallai eich bod chi wedi synhwyro erbyn hyn fy mod i'n bersonsy'n hoff o ffeithiau bach diddorol hyd yn oed os nad ydyn hwn na o unrhyw ddefnydd o gwbwl!

Dyma i chi enghraifft fach. Cyn Deddf Pleidiau, Etholiadau a Refferenda 2000 doedd y Blaid Geidwadol ddim yn bodoli fel endid cyfreithiol.

Roedd bob un Gymdeithas Geidwadol leol yn endid annibynnol oedd yn cydweithio a'i gilydd trwy'r "Undeb Cenedlaethol". Cynhadledd yr Undeb neu'r "blaid wirfoddol", i ddefnyddio geirfa'r Torïaid, oedd yn cael ei chynnal bob hydref.

Doedd ganddi hi ddim hawl i wneud unrhyw beth ac eithrio datgan ambell i farn. Gwaith yr Aelodau Seneddol oedd llunio polisïau a nhw oedd dewis yr arweinydd hefyd. Yn gyfreithiol swyddfa breifat yr arweinydd oedd pencadlys y blaid yn Smith Square.

Fe newidiwyd pethau rhywfaint ar ôl sefydlu'r Comisiwn Etholiadol ond dim cymaint â hynny. Fel y cyfansoddiad Prydeinig mae cyfansoddiad y Torïaid yn rhyw gymysgedd o reolau ysgrifenedig, cynseiliau a thraddodiadau. Mae'r cymdeithasau lleol o hyd yn endidau annibynnol a nhw ynghyd a'r clybiau sy'n berchen ar drwch eiddo ac asedau'r blaid.

Mae addasu'r drefniadaeth leol i gymryd newidiadau ffiniau i ystyriaeth yn llawer mwy cymhleth i'r Ceidwadwyr nac yw hi i'r pleidiau eraill felly. Rhaid mynd trwy broses gyfreithiol ar gyfer pob cymdeithas unigol - proses sy'n gallu cynnwys trafodaethau manwl ynghylch rhannu eiddo gwerth cannoedd o filoedd neu hyd oed miliynau o bunnau.

Am y rheswm hynny dydw i ddim yn credu y gall David Cameron fforddio oedi rhyw lawer cyn cyrraedd penderfyniad ynghylch y ffrae gyda'r Democratiaid Rhyddfrydol ynglŷn â'r ffiniau newydd. Mae'r cloc yn tician. Tic. Toc.

Mae 'na broblem arall gan y Prif Weinidog sef cyflwr rhai o'r cymdeithasau lleol. Wrth i aelodau'r blaid fynd at yr Iôr neu at UKIP mae sylfaeni'r blaid yn gwegian.

Ar ei hanterth drigain myned yn ôl roedd gan y cymdeithasau lleol bron i dair miliwn o aelodau. Pan etholwyd David Cameron yn arweinydd saith mlynedd yn ôl roedd y ffigwr eisoes wedi gostwng i 300,000. 177,000 oedd y ffigwr swyddogol ddiwethaf ac yn ôl y newyddiadurwr, , sydd a'i glust y agos at y ddaear 130,000 yw'r ffigwr erbyn hyn.

Faint o'r rheiny sydd yng Nghymru? Ar sail poblogaeth rhyw 7,000 fyddai'r ffigwr ond yn sicr mae'n is 'na hynny. Fe fyswn i'n synnu pe bai hi'n fwy na rhyw bedair neu bum mil.

Yr wythnos ddiwethaf ysgrifennodd @TobyMason³ÉÈËÂÛ̳ ynghylch y rhyfel cartref rhwng Aelodau Cynulliad y blaid a Swyddfa Cymru a'r Aelodau Seneddol Cymreig. Ai dau benfoelyn yn ymladd dros grib yw'r frwydr honno? Mae'n ymddangos felly weithiau.

• Llyfrnodi gyda
• |
• |
• |
• |
• - Beth yw hwn?

Mae'n ddyddiau'r cŵn yma yn Nhŷ Hywel gyda'r mwyafrif llethol o'r aelodau naill ai ar eu gwyliau neu'n gweithio yn eu hetholaethau.

Mae 'na ambell i aelod i weld yn NhÅ· Hywel. Yn y ffreutur heddiw roedd Peter Black yn sgwrsio gyda rhai o swyddogion ei blaid. O'i Drydar rwy'n synhwyro mai trafod cynnwys ei fesur preifat i gynyddu hawliau trigolion parciau preswyl oedd Peter.

Un arall sydd yma'r yw'r dirprwy lywydd, David Melding. Mae yntau wrthi'n paratoi ar gyfer ymchwiliad gan bwyllgor mae'n cadeirio i awgrym Carwyn Jones y dylid sefydlu awdurdodaeth gyfreithiol ar wahân i Gymru. Mae hwn yn bwnc sy'n creu cyffro mawr ymhlith cyfreithwyr a bargyfreithwyr fel Carwyn ond sy'n pery tipyn o grafu pen i bawb arall.

Cam synhwyrol yw hwn yn ôl Carwyn i sicrhau bod cyfreithiau Cymru yn cael eu gweinyddu gan bobol sydd wedi eu trwytho yn y Gyfraith Gymreig. Digon teg efallai, er y gellid nodi mai digon tila yw cyfraith Cymru hyd yma.

Wrth gwrs dim ond yn y meysydd datganoledig y byddai'r awdurdodaeth Gymreig yn gweithredu. Rwy'n cyffredinoli braidd wrth ddweud y byddai'r Awdurdodaeth Gymreig yn gyfrifol am gyfraith sifil ac Awdurdodaeth Cymru a Lloegr yn gyfrifol am y gyfraith droseddol ond dyna'n fras fyddai'r sefyllfa.

Mae 'na gynsail i'r fath yna o awdurdodaeth ddeublyg yng Nghymru. Dyna oedd y sefyllfa rhwng Statud Rhuddlan a'r Deddfau Uno gyda chyfraith Hywel yn gweithredu'n gyfochrog a chyfraith droseddol Lloegr.

Dydw i ddim yn sicr bod cyfundrefn gyfreithiol oes y clêr yn addas iawn ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain! Serch hynny mae'r ddadl yn tynnu sylw at un o wendidau mawr y setliad datganoli yng Nghymru sef y diffyg eglurdeb ynghylch beth yn union sydd wedi ei ddatganoli a beth sy ddim.

Yn bennaf oherwydd gwaith Confensiwn Cyfansoddiadol yr Alban roedd mesur datganoli'r Alban yn gwbwl eglur. Rhestrwyd nifer cyfyngedig o bynciau yr oedd San Steffan yn cadw iddi hi ei hun a throsglwyddwyd popeth arall. Dilynwyd yr un patrwm yng Ngogledd Iwerddon ac mae gan y ddwy diriogaeth ei hawdurdodaethau cyfreithiol ei hun.

Ni chynhaliwyd Confensiwn Cyfansoddiadol yng Nghymru. Yn hytrach cafodd llond crochan o gawl Kilbrandon ei ail-dwymo yng nghegin gefn pencadlys Llafur Cymru gan gynhyrchu mesur sy'n ddiarhebol ei aneglurder.

Dyna, mae'n debyg, sy'n gyfrifol am y sefyllfa ryfeddol lle mae'r ddeddf gyntaf i'w gymeradwyo gan y Cynulliad ers y refferendwm i gynyddu ei bwerau yn cael ei herio yn y llysoedd gan y Twrne Cyffredinol.

Onid oes angen sortio'r cawlach yna allan cyn hyd yn oed ystyried y cwestiwn o awdurdodaeth?

• Llyfrnodi gyda
• del.icio.us |
• Digg |
• Newsvine |
• |
• Reddit
• - Beth yw hwn?