Bang Bang Bangor
Mae gen i stori i ddweud wrthoch chi - un sy'n ymwneud a Rheon Thomas, Leighton Andrews a finnau. Nid stori ynghylch Cadeirydd Gweithredol S4C, y Gweinidog Addysg a Golygydd Materion Cymreig y ³ÉÈËÂÛ̳ yw hon on un ynghylch tri myfyriwr ifanc yng ngholeg Bangor nol y saithdegau.
Doedd gan benaethiaid y Coleg fawr o amser nac amynedd i'r Gymraeg ar y pryd ac o ganlyniad penderfynodd Cymdeithas yr Iaith gychwyn ymgyrch yn eu herbyn. Doedd e'n fawr o beth, mewn gwirionedd. Paentiwyd ambell i slogan ar furiau'r hen goleg a chynhyrchwyd ambell i daflen a phoster.
Fe ddangosodd y penaethiaid ddyfnder eu cydymdeimlad a'r Gymraeg a'u deallusrwydd o fywyd Cymraeg y Coleg trwy ddiarddel pedwar myfyriwr. Roedd Rheon yn un ohonyn nhw.
Nid bod Rheon yn rhyw benboethyn eithafol. Gan ddangos dyfnder eu gwybodaeth roedd y coleg wedi anwybyddu swyddogion Cymdeithas yr Iaith gan ddiarddel yn eu lle swyddogion Cymdeithas y Cymric - cymdeithas oedd yn fwy enwog am drefnu disgos a helfeydd trysor nac am brotestiadau.
Os oedd y Cymric yn anwleidyddol cyn hynny fe newidiodd pethau'n ddigon sydyn ac fe feddiannodd y Gymdeithas adeiladau'r hen goleg. Mewn protest gyfochrog meddiannodd Leighton a chriw o fyfyrwyr Di-Gymraeg a thramor y twr mà ths. Fi oedd y swyddog cyswllt rhwng y ddwy brotest. Os mynnwch chi fy nyletswydd i oedd 'pontio' rhwng y ddwy garfan.
Mae hynny'n dod a ni'n ddigon taclus at '' - y cynllun gwerth £37miliwn i godi canolfan gelfyddydau newydd fydd yn cymryd lle Theatr Gwynedd ac Undeb y Myfyrwyr.
Wrth i Carwyn Jones gychwyn y gwaith ar y prosiect y wythnos hon roedd criw o aelodau Cymdeithas yr Iaith wrth law iyn erbyn agwedd y ganolfan a'r coleg tuag at y Gymraeg. Dyw rhai pethau ddim yn newid!
Penodi ymgeiswyr Di-Gymraeg i fod yn bennaeth ac yn swyddog cymunedol 'Pontio' oedd wedi ysbarduno'r brotest ond mae'r peth yn mynd yn ddyfnach na hynny. Mae 'na deimladau cryf ymhlith rhai o staff a myfyrwyr Cymraeg y Coleg bod y sefydliad wedi dad-Gymreigio'n ddifrifol yn ystod y blynyddoedd diwethaf gyda thîm rheoli sydd bron yn gyfan gwbwl Di-Gymraeg a phenodiadau pwysig wedi ei wneud ar sail argymhellion cwmnïau recriwtio o Loegr.
Mae'n ymddangos bod y Prifathro newydd, John Hughes, sy'n Wyddel, yn ymwybodol o'r teimladau hyn ac fe benodwyd y cerddor Wyn Thomas yn is-brifathro (gofal y Gymraeg). Yn ôl ffynonellau o fewn y Coleg mae ganddo dipyn o dasg o'i flaen.
Cwestiwn sy'n ofyn gan rai yw hwn. Os ydy'r honiadau ynghylch dad-Gymreigio yn gywir pam na wnaeth y prifathro ar y pryd, Merfyn Jones, rywbeth ynghylch y peth?
Yn eironig ddigon mae Merfyn newydd ei benodi'n bennaeth ar y Coleg Cymraeg Cenedlaethol... gan Leighton!
Diawl, mae Cymru'n wlad fach!
Golygydd Materion Cymreig y ³ÉÈËÂÛ̳ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
SylwadauAnfon sylw
Sori- raid i fi ddeud, ond dyma stori o "crachach" gymreig (a fina'n meddwl eich bod chi'n annibynnol!!).
Allan o ddiddordeb, lle mae'r/oedd y Maths Tower ym Mangor (diom yn bwnc dim mwy, er ei fod yn ysgol go dda). Ydio dal yn y ddinas ta wedi gael ei dynnu lawr?.
Beth oedd Leighton yn protestio yn ei erbyn?
Dwi hefyd wedi clwad ryw stori am chi a fo or blaen?- natho chi ddim trio i fod yn Arlywydd yr Undeb? neu rhywbeth tebyg?
Hefyd, a oes reswm pam roedd Bangor yn fwy "Seisnig" ar y pryd i gymharu a Aber? a pam bod Aber dal i chwyfio banner o gael fwy o gyrsiau trwy gyfrwng y Gymraeg na Bangor- er bod Bangor hefo ffigwr go uchel o bobol "lleol" sydd yn mynychu yno?
Rheswm hanesyddol, traddodiadol, yntau oherwydd yr arweinyddiaeth sydd wedi digwydd ym Mangor?
Mae Homer yn hepian fan hyn, rwy'n credu. Y Cymric a wnaeth drefnu'r brotest, nid Cymdeithas yr Iaith. Glyn Tomos oedd y Cadeirydd, ac fe'i diarddelwyd o a thri swyddog arall o'r Cymric, gan gynnwys Rheon Thomas, o'r Coleg am gyfnod. Fyddwn i ddim yn cytuno chwaith nad oedd yr ymgyrch yn 'fawr o beth'. Meddiannwyd y Swyddfa Academaidd am ddiwrnod ac fe beintiwyd sloganau anferth ar y Coleg y tu mewn a'r tu allan. Dyna achosoddd y diarddel (fe ellid yn wastad ddibynnu ar Charles Evans i orymateb) a hynny yn ei dro yn arwain at
wythnosau o feddiannu a chythrwfl yn ystod Tachwedd-Rhagfyr 1976. Diolch, Vaughan, am ddwyn hyn i gof.
Llongyfarchiadau mawr hefyd i Gymdeithas yr Iaith am drefnu protest effeithiol yr wythnos ddiwethaf yn erbyn yr oruchwyliaeth bresennol ym Mangor sydd mor drahaus o ddi-hid o Gymreictod.
Maddeua imi os ydi fy ngafael ar wleidyddiaeth iaith yr 70au yn diffygio, ond on'd oeddet ti ynghlwm wrth rai o brotestiadau S4C hefyd?
Simon, nac oeddwn.
Fe arweiniodd y helynt at sefydlu undeb arwahan i'r undeb swyddogol (NUS) ,
sef UMCB . Bu'r undeb yma yn ddraenen cyson yn ystlys Syr Charles a'i gynffonwyr am 10 mlynedd , tan i gynffonwyr iau ei danseilio o oddi fewn .
Mae'r 'Twr maths' yno o hyd - ond dim ond y tri llawr uchaf oedd yn fathemateg ( Gwnaeth fy mrawd ei radd yno) . Labordai oedd y gweddill. Nid wyf yn sicr beth yw ei ddefnydd, ond mae'n sefyll rhwng 'Morrisons' a Ffordd Deiniol, yr adeilad uchaf yn Gwynedd , o bosibl ?
Ydw i'n iawn i ddweud fod perthynas agos i Leighton Andrews yn un o'r rhai oedd yn erbyn sefydlu UMCB ?
Mae na elfen i'r bogbost yma sydd yn atgoffa dyn o raglenni dogfen Adam Curtis!!!
A mi gaethon ni lwyth o fyfyrwyr o Aber (gan gynnwys nifer helaeth o rai di-Gymraeg) i fyny ar gyfer gorymdaith drwy Fangor, On'd oedden nhw'n ddyddiau da ...
Dwi'm yn cofio gweld ti'n slochian yn y Globe, Vaughan?
I ateb y cwestiwn a ofynnwch - y rheswm na wnaeth Merfyn Jones unrhywbeth yw ei fod yntau yr un mor ddifater am y Gymraeg ac unrhyw gwmni recriwtio o Loegr. Etifedd teilwng tu hwnt i Syr Charles. Mae ganddo wyneb eithriadol yn cymeryd gofal am y Coleg Federal Cymraeg .
# 3. Am 18:01 ar 28 Ionawr 2011, ysgrifennodd Simon Brooks:
Maddeua imi os ydi fy ngafael ar wleidyddiaeth iaith yr 70au yn diffygio, ond on'd oeddet ti ynghlwm wrth rai o brotestiadau S4C hefyd?
Cwyno am y sylw hwn
# 4. Am 16:52 ar 29 Ionawr 2011, ysgrifennodd Vaughan Roderick Author Profile Page:
Simon, nac oeddwn.
... pam Vaughan?! Wedi fy siomi.
Fel myfyriwr ym Mangor ar hyn o bryd, mae'n gywilyddus i weld sut mae'r Brifysgol yn trin y Gymraeg. Caiff y Cynllun Iaith ei dorri ar bob lefel, does dim gwasanaeth Cymraeg sylfaenol i gael yn y banc rhyngwladol - sydd yn y llyfrgell!! Problem fawr yw'r penodiadau. Mae'n well gan y Brifysgol benodi rhyw enw 'mawr' sy'n ceisio dringo'r ysgol o fewn gweinyddiaeth prifysgolion, ac yn symud o brifysgol i brifysgol, ac sydd eisiau rhoi pwyslais ar fod yn 'rhyngwladol' beth bynnag mae hynny'n ei olygu. Mae nifer o fyfyrwyr wedi cael trafferthion o ran y Gymraeg mewn adrannau lle bu nifer fawr o staff yn addysgu'n Gymraeg, ond nid oes staff iaith Gymraeg wedi cymryd eu lle.
Gellir ond disgrifio agwedd Fergus Lowe sy'n arwain Pontio fel agwedd 'colonial' ar y gorau! Mae'r rhan fwyaf sydd wedi eu hapwyntio gan Pontio yn methu siarad Cymraeg, mae'r swyddog cyswllt sydd wedi ei bwyntio i 'bontio' a'r gymuned ddim yn siarad Cymraeg hyd yn oed a dim ond yn byw yn yr ardal ers dechrau'n y Brifysgol. Edrychwch ar y wefan hon i gael gweld y meddylfryd:
Mae'r swydd sy'n cael ei hysbysebu yma wedi ei apwyntio fisoedd yn ôl, a na, nid i rywun â sgiliau Cymraeg!