³ÉÈËÂÛ̳

Mwy am yr ail grefft yn nes ymlaen. Brodor o Cymer Afan, De Cymru yw John Davies. Bu yn athro Saesneg yn Ysgol Uwchradd Prestatyn am y rhan helaethaf o'i yrfa. Cafodd gyfle hefyd i deithio i Michigan a Washington, a bu'n darlithio ar farddoniaeth ym Mhrifysgol Brigham Young yn ystod ei ymweliad â'r wlad. Y mae hefyd yn diwtor Dosbarthiadau-Allanol dan nawdd Prifysgol Cymru.

Cyhoeddwyd y gyfrol gyntaf o'i farddoniaeth yn 1981 yn dwyn y teitl, At the Edge of the Town. Yn y cyfamser cyhoeddwyd pedair cyfrol arall, a hon yw ei bumed gyfrol. Casgliad detholedig o'i holl gerddi yw'r gyfrol hon, gydag ychwanegiad o rai cerddi newydd.

Adnabod cymeriadau
Y mae cynnyrch y bardd hwn yn gyfuniad diddorol o nodweddion De a Gogledd Cymru. Ei brif ddiddordeb yw cymeriadau, a rheini yn bobl amrywiol wedi eu lleoli mewn sefyllfaoedd arbennig. Y mae ganddo'r crebwyll i ganfod y neilltuol, a'r parodrwydd i wrando ar bob math o leisiau. Y mae ei gerddi yn cwmpasu y bywyd trefol a'r bywyd gwledig. Ceir disgrifiad o Bort Talbot ac o'r chwarel.

Y mae'r cerddi yn dwyn y teitl, Prestatyn, 'Talacre's Big Sleep', yn enghraifft o'i ddiddordeb yn ei gynefin. Ac oherwydd ei ymweliad â'r Amerig y mae ganddo nifer o gerddi diddorol yn ymwneud â'r wlad honno. Er bod John Davies yn cyfansoddi yn Saesneg, y mae'n ymwybodol iawn o gyfraniad prif feirdd Cymru, rhai fel T. H. Parry, Waldo Williams, Gwyn Thomas ac eraill. Ceir enghraifft o hynny yn ei Sonedau. Bydd y rhai sy'n gyfarwydd â gweithiau y beirdd hyn yn gweld ar unwaith beth yw ystyr ei gyfraniad. Y mae'n amlwg ei fod yn ymwybodol o deithi meddwl y beirdd. Y mae amryw o'r cerddi wedi ymddangos mewn gwahanol gylchgronau o dro i dro. Cyflwynwyd rhai o'r cerddi hefyd ar y radio a'r teledu.

Nid cerddi i'w darllen unwaith yw'r cerddi hyn. Y mae'n ofynnol i wrando arnom ein hunain yn eu darllen, neu well fyth gwrando ar yr awdur, fel y cafodd rhai ohonom y cyfle i wneud yn Llyfrgell y Rhyl. Un o gwpledi mwyaf trawiadol Mererid Hopwood yn yr awdl fuddugol 'Dadeni' yw'r geiriau hyn,
"Yn y darn rhwng gwyn a du
mae egin pob dychmygu."

Ac ystyr hynny yn ôl ei dehongliad hi yw'r her i'r darllenydd i ymateb i'r gwaith yn hytrach na'i dderbyn yn oddefol. "Gwaith creadigol y darllenwyr', meddai 'yw llenwi'r bylchau hyn â'u dychymyg eu hunain ... A rhywle yn y tyndra rhwng bwriad yr awdur a dehongliad y darllenydd mae'n bosib weithiau, i ddod o hyd i ystyr".

Credaf fod cofio hynny yn gymorth i ddeall cerddi diddorol John Davies. Ac onid yw hynny yn wir am bob darn o lenyddiaeth? Yn y gyfrol hon ceir rhai cerddi yn disgrifio rhai o deulu'r adar, ac y mae hynny yn naturiol, oherwydd y mae ganddo ddawn arbennig i gerfio. Y mae ei gynnyrch bellach wedi ei arddangos mewn gwahanol ganolfannau. Cerfiadau o adar, a rheini yn adar y glannau yw y rhan fwyaf ohonynt. Y mae'r cyfan yn waith safonol iawn.

Y mae'r awdur wedi derbyn cefnogaeth ei briod Marilyn ymhob rhan o'i waith. Y mae yntau wedi ei chydnabod yn un o'i gerddi yn ei gyfrol gyntaf. Y mae hithau yn meddu ar ddawn artistig i batrymu lliwiau'r adar ar y cerfiadau gorffenedig. Y mae dawn y bardd wrth drin geiriau, a'i ddawn i gaboli'r pren yn gynnyrch gwerth gwybod amdano.

North by South, gan John Davies.
Cyhoeddwr : Seren. Pris £8.95