成人论坛

Hon ydy tref farchnad bwysicaf Cymru a lleoliad yr arwerthiannau defaid mwyaf yn Ewrop, yn 么l rhai. Mae'r dref yn gyfoethog mewn adeiladau o bob cyfnod gyda rhai enghreifftiau o dai du a gwyn nodedig yn ogystal 芒 rhai Sioraidd a Fictoraidd.

Dylech rodio'r Stryd Fawr i weld y rhain yn eu gogoniant a throi i'r Stryd Newydd i fwrw golwg ar y Talwrn ceiliogod a fu mewn defnydd tan 1849. Mae eglwys y Santes Fair ar lecyn amlwg ar Stryd yr Eglwys ac yn dyddio o'r bedwaredd ganrif ar ddeg. Un o gyn ficeriaid yr eglwys hon oedd William Morgan cyn iddo ddod yn amlwg fei cyfieithydd y Beibl ac Esgob Llanelwy.

Bydd amser i gerdded Stryd Hafren heibio i 'Pethe Powys' a thros y gamlas a agorwyd yn 1796 ac i lawr i gyfeiriad Cerrig yr Orsedd a Neuadd y Sir. Dylech sylwi ar adeiladwaith trawiadol yr Hen Orsaf a hefyd nodi chwaeth y pensaer a fu'n gyfrifol am yr Elusendai a godwyd mor ddiweddar 芒 1938.

Mae gorsaf dr锚n arall yn y Trallwm ond mae'n rhaid teithio i Sgw芒r y Gigfran i weld gorsaf Lein Fach Llanfair a'r Trallwm. Agorwyd a defnyddiwyd y lein gyntaf yn 1903 ond ar yr adeg hynny byddai'r lein yn cysylltu 芒'r brif orsaf yng ngwaelod y dref.Bydd mwg y tr锚n i w weld o dro i dro wrth i chi ddringo Allt y Golfa i gyfeiriad Llanfair Caereinion ar yr A458.

Mewn dim o dro fe gewch gipolwg o bell ar Gastell Caereinion ac er mwyn manteisio ar olygfeydd yr ardal dylech droi i'r chwith cyn cyrraedd Cyfronydd ac anelu trwyn y car heibio i Dolarddun, lle bu Harri Tudur a'i filwyr yn gwersylla ar eu ffordd i Bosworth. Ymlaen wedyn i gyfeiriad Cwm Golau a'i gapel bach. Gerllaw Rhos Fawr mae golygfa gwirioneddol wych o'r bryniau a'r gweundiroedd sydd mor nodweddiadol o Faldwyn. Ar ddiwrnod clir gellir gweld y Berwyn a mynyddoedd glasliw sir Feirionnydd.

Mewn dim o dro byddwch yn Llanfair Caereinion, un o drefi bach prysuraf y sir. Bydd yn rhaid ymweld 芒 Ffynnon Fair a chloc haul Samuel Roberts, y ddau ym mynwent yr eglwys. Bydd rhaid bod yn reit ddistaw yma rhag ofn bod rhagbrawf un o'r cystadlaethau Cerdd ymlaen yma neu yn y ddau gapel. Gallwch ddarllen hanes Gwion Bach a ddaeth, wedi llawer o helyntion, i'w gyrion y pentref a gellir treulio amser difyr yno yn gwylio'r injan st锚m yn paratoi ar gyfer ei thaith i lawr i'r Trallwm.

Byddwch erbyn hyn wedi croesi pont hynod Llanfair dros yr afon Banwy ac anelu trwyn y car i gyfeiriad Llanerfyl. Yn yr eglwys yno mae maen hynafol y Santes Erfyl ynghyd 芒'r greirfa hynod a gedwir yno. Bydd y coed Yw yn eich atgoffa o hynafiaeth y llecyn hyfryd hwn. Er bod y ffordd i Gwm Nant yr Eira yn denu, gwell y tro hwn fyddai gadael pentref genedigol Gwyn Erfyl a chartref presennol y cyn-archdderwydd Emrys Roberts a throi am Langadfan. Wrth groesi'r bont fe welir Llysun ac olion yr hen fwnt a beili sy'n ein hatgoffa o hynafiaeth yr ardal.

Safle diddorol arall ydy'r Cann Office, Seisnig ei enw ond cyfeirio mae enw C y m r a e g gwreiddiol y lle meddir, sef Cae'n y Ffos, at safle llawer iawn hynach. Dyma ardal yr enwog William Jones Dolhywel 1726 - 1795, yr hynafiaethydd, y bardd a chroniclwr dawnsfeydd Llangadfan. Pe cawsai ef ei ffordd byddai llawer o'r ardalwyr wedi mudo i Kentucky a sefydlu gwladfa Gymreig yno. Dyma'r ardal hefyd roddodd yr enw Cadvan i John Cadvan Davies, y gweinidog Wesleaidd a ddaeth yn Archdderwydd Cymru yn 1923 am gyfnod byr.

Tua'r Foel mae'r ffordd fawr yn arwain. Dyma'r fan a fu'n gartref i John Penry Jones, un o feirdd gwlad enwocaf y fro Mae cerdd ganddo i Evan Jones, Telynor y Waen Oer (1784 - 1872), y telynor a'r datgeinydd cerdd dant crwydrol, yn cael ei chanu yn yr Eisteddfod eleni. Mae bedd y telynor ym mynwent eglwys Garthbeibio a welir ar y dde wrth i chi adael y pentref i gyfeiriad Mallwyd.

Bydd yn rhaid dod yn 么l drwy Ddolanog ar y B4382 a throi heibio i Gynhinfa, y neuadd hynafol a ddangoswyd ar '04 Wal' yn ddiweddar os am ymweld 芒 Phontrobert a'r Hen Gapel. Yma bu John Hughes a Ruth ei wraig, a fu'n forwyn i Ann, yn byw. Adnewyddwyd y Capel drwy ymdrech clodwiw pwyllgor ymroddgar iw gyflwr blaenorol ac mae pulpud gwreiddiol a hardd John Hughes yn arwydd o'r lle canolog a roddwyd i bregethu'r gair yn nyddiau anterth y diwygiad. Gellir mentro o'r Bont i gyfeiriad Pendugwm, cartref y cenhadwr John Davies Tahiti ond mae'r ffordd yn gul iawn yma. Wrth deithio o Pontrobert i gyfeiriad Meifod mae'r afon Efyrnwy yn gydymaith am ychydig cyn iddi ddiflannu o'r golwg a'r ffordd yn sythu'n annisgwyl. I'r chwith mae Neuadd Dolobran lle mae capel bach, y Crynwyr a adeiladwyd yn 1701 yn cuddio. O groesi'r bont byddwch yng ngolwg fferm Mathrafal a maes eang yr Eisteddfod.

Mae pentref Meifod yn agos ac yma mae eglwys Sant Tysilio, y safle eang lle bu'r uchelwyr mewn oes arall yn addoli. Bu'r plwyf yn gartref i feirdd, offeiriaid a gweinidogion o fri. Roedd Dafydd ap Owen Glascoed, a ddaeth yn Esgob Llanelwy, yn noddi beirdd ac aeth Thomas Llwyd o Dolobran i fod yn ddirprwy lywodraethwr Pennsylvania. Un arall nodedig o'r ardal oedd Humphry Owen, Gwaelod, Cwm Nant y Meichiaid (1702 - 1768) a ddaeth yn llyfrgellydd Bodley a maes o law yn bennaeth Coleg yr lesu Rhydychen.

Os ydych am weld holl ardal y 'Plu' mae'n rhaid troi'n 么l am Lanfair trwy blwyf Llangynyw. Wedi croesi'r bont a throi i'r chwith wrth yr eglwys, chwiliwch am y ffordd sy'n arwain i Cefn Coch. Ildiwch i'r demtasiwn o droi am Lanllugan i weld lle y bu un o dri Lleiandy Cymru yn Oes y Mynachod. Diflannodd yr adeilad ond fe gredir i'r cerrig gael eu defnyddio i adeiladu rhan o'r eglwys bresennol ac mae trawst uwchben y lle t芒n yn Gwernfyda y dywedir iddo ddod o'r hen leiandy. Gerllaw yr eglwys mae carreg i goffau y man lle bu Hywel Harris yn pregethu. Nid ydy'r Adfa yn bell ac yno, y to allan i'r capel, mae cofeb i Lewis Evan (1720 -1792), un o gynghorwyr cynnar y Methodistiaid yn yr ardal.

Adnewyddwyd y capel yn weddol ddiweddar ac maen werth ei weld wedi ei addurno'n chwaethus yn unol 芒 gofynion Cadw. Mynnwch weld stabl y capel cyn troi eich sylw at un o fynwentydd mwyaf destlus Cymru os nad Prydain. Mae'r fynwent eisoes wedi ennill gwobrau ond mae'r dwymyn cystadlu yn sicrhau bod gobaith eto ym mis Medi am lwyddiant pellach.

Pe digwydd ir siwrne hon fod yn ormod i chir tro hwn, gallwch ddychwelyd ir fro iw chwblhau rywbryd eto. Bydd y croeso i chi lawn mor gynnes ag ar ddechrau mis Awst eleni.

Gwyndaf Roberts