³ÉÈËÂÛ̳

Dywedodd hefyd bod ei daid wedi dod o hyd i gleddyf ar y Garth Goch, Rhosygwaliau, a'i fod wedi ei dynnu o'r graig ei hun yno. Ychydig wythnosau yn ddiweddarach daeth Mr Scattergood yn ôl i'r Archifdy a'r cleddyf gydag o. Fel y gwelwch, mae'n gleddyf sylweddol iawn o ran maint, gyda charn o bren ac addurn ar ei flaen. Mae'n amlwg bod y darn oedd yn amddiffyn y llaw wedi torri ac os cymrwn ni mai 'rhwd yw ei anrhydedd', mae'n anrhydeddus iawn.

O chwilio mwy i hanes Arthur Scattergood a theulu Bryn Bannon, gwelwyd bod Mr Scattergood yn treulio'r gaeaf yn Ivy House, Stryd Fawr, Y Bala ac yna mae'n debyg ei fod yn treulio'r haf ym Mryn Bannon efo'r teulu.

Teulu o ardal Aylesbury oedd y Lees ac mae casgliad o'u papurau yn yr Archifdy yn Nolgellau eisoes. Roedd ganddynt ddwy ferch, Violet ac Elizabeth. Daeth Elizabeth i amlygrwydd fel actores a chantores a bu'n defnyddio amryw o enwau gwahanol o Philadelphia Du Lake i Lisa D'Esterre. Fel Lisa D'Esterre yr ymddangosodd hi mewn ffilm dan y teitl Knight Without Armour (wedi colli ei gleddyf tybed!) gydag enwogion fel Marlene Dietrich. Ond dan enw nes at ei henw gwreiddiol y cyhoeddodd hi lyfr Owen's Story Book, cyfres o storïau a ysgrifennodd i'w mab, Owen.

Ond beth am y cardiau sigaréts a Bob Tai'r Felin medde chi? Wel fel actores yn yr 1930au fe ryddhawyd cerdyn sigarét gyda llun Lisa D'Esterre arno ac ym 1948 cynhaliwyd cyngerdd mawreddog yn Neuadd Buddug, Y Bala -gyda Lisa Lee, fel y galwai ei hun erbyn hynny, a Bob Tai'r Felin yn cymryd rhan.

Faint o'r darllenwyr sydd ag atgofion am y teulu hwn tybed? Wyddai rhywun am y cleddyf a ddaeth i'r golwg ar y Garth Goch neu tybed a oes 'na elfen o chwedl yn yr hanes a bod Mr Scattergood wedi cymryd ei enw cyntaf ormod o ddifri!